COVID-19 salgını bitti mi? Neler yaşadık, neler yaşanabilir?

Mayıs 2022 itibariyle dünyada da ülkemizde de COVİD-19 vaka sayılarının, hastaneye yatışların ölüm oranlarının önemli ölçüde düşmesiyle alınan önlemler gevşetildi, yavaş yavaş kaldırıldı, kaldırılmakta. Okullarda ve kapalı alanlarda maske yasağı, sosyal mesafe, HES kodu uygulaması, aşılama durumunun kontrol edilmesi, vb. kaldırıldı. Hastanelerde ve toplu taşımada önlemlerin devamı istendi. COVİD-19 yönünden riskli olan kronik bir hastalığı bulunanlar, 65 yaş ve üzerindekiler, gebeler, vb. de önlemlere uyulması gerekmektedir. Bu nedenle her ne kadar maske takmıyor olsak da toplumdaki yüksek riskli bireylerin sağlıkları için hijyene, sosyal mesafeye, gerektiğinde maske kullanmaya özen göstermeli duyarlı olmalıyız.

Peki salgın bitti mi? Bu sorunun cevabında pandemi durumundan endemi durumuna geçildi. Ancak COVİD salgını tamamiyle bitmedi. Bitmeyecek de. Çünkü yaklaşık 25 hayvan cinsinde de bulunmakta, insanlarda var olmaya devam edecek, yeni varyantlarıyla kalıcı olmayı sürdürecek görünüyor. Biz olmazsak virüsün de yaşayamayacağı savı ile var olmayı sürdürecek. Evrimsel bir süreç sonunda diğer koronavirüsler gibi çocuklarda bir üst solunum yolu enfeksiyonu etkeni olarak varlığını devam ettirecek. Ne kadar önlem alırsak alalım tümüyle eradike edemeyeceğiz gibi görünmektedir.

Ne oldu da pandemide vaka sayısı azaldı? Bu sorunun birkaç cevabı bulunmaktadır. Toplumun birçok bireyi hastalığı şu veya bu şekilde, semptomatik veya semptomatik geçirdi, eksik bile olsa toplumda en az bir doz, iki doz aşılama sağlandı. Böylece toplumda "hibrid" bir bağışıklama oluştu. Diğer yandan virüsün ağır hastalık yapmayan varyantları ortaya çıktı ve ağır hastalık riski düştü. Elbette alınan önlemlerinde etkisi oldu.

Sağlanan bu başarı kalıcı olur mu yoksa tekrar bir salgın riski taşır mı? Artık biliyoruz ki COVİD-19 enfeksiyonu kalıcı bağışıklık oluşturmamakta. Zamanla gerek doğal enfeksiyondan, gerekse de aşılama ile oluşan bağışıklık zayıflamaktadır. Durum böyle olunca influenza enfeksiyonunda olduğu gibi ciddi hastalık tabloları görülmese de hastalık görülmeye devam edecektir.

Bundan sonra yine aşı olacak mıyız? Olacaksak da hangi aşıyı olacağız? Bu soruların cevabı henüz net değildir. Yaşadığımız 3 yıllık dönemdeki bilgiler değerlendirilecek ve dünya sağlık otoriteleri önerisi ile hayatımıza devam edeceğiz. Elbette virüsün evriminde yeni varyantların da ne olacağı bunda belirleyici olacaktır.

Herkese sağlıklı güzel günler dilerim, sağlıkla kalın.

14.5.2022